به گزارش روز دوشنبه اگزیم‌نیوز، از جمله مفاهیمی که طی سال‌های اخیر به طور مداوم در حوزه بودجه‌ریزی مورد تاکید قرار گرفته است، حساب واحد خزانه است. براساس مدل حساب واحد خزانه، باید تمام حساب‌های درآمدی(دریافت‌ها) دولت، بلافاصله و بدون درنگ، مستقیما به حساب خزانه‌داری کل کشور واریز شود.

گفتنی است که تا پیش از مطرح شدن حساب واحد خزانه بانک مرکزی مجوز افتتاح حساب به دستگاه های مختلف در بانک‌های مختلف را داده بود اما برای ایجاد انضباط مالی و مدیریت نقدینگی حساب واحد خزانه طراحی شد.

در مدل حساب واحد خزانهتمام حساب های پرداخت دستگاه‌های اجرایی در حساب واحد خزانه نزد بانک مرکزی متمرکز می شود و تمام مراودات مالی دستگاه‌ها از این طریق انجام می‌گیرد.

از ابتدای دولت سیزدهم اجرای حساب واحد خزانه به شکل جدی‌تری دنبال شد و به گفته مسئولان وزارت اقتصاد، دولت قصد دارد تا پایان سال جاری حوزه دریافت‌های حساب واحد خزانه را به طور کامل اجرایی کند. دریافت‌ها، حساب‌های غیر قابل برداشتی هستند که هیچ کس حق دخل و تصرف در آن را ندارد. باید از ابتدای وصول تا رسیدن به ذینفع تمام منابع بدون واسطه بلادرنگ به حساب واحد خزانه بیاید.

مدیریت نقدینگی و کنترل هزینه‌ها دو هدف اصلی حساب واحد خزانه

محسن برزوزاده مدیرکل خزانه وزارت اقتصاد با اشاره به اینکه تعداد حساب‌های غیر قانونی با توجه به شناسه‌هایی که از دستگاه های دیگر گرفتیم بسیار زیاد است، گفته بود: برای مثال اگر هر کدام از ۶۷ دانشگاه دولتی موجود در کشور ۱۰ حساب داشته باشند، نزدیک ۶۷۰ تا ۱۰۰۰ حساب غیر خزانه‌ای خواهند داشت.

برزوزاده تاکید کرده بود که حساب واحد خزانه هم مدیریت نقدینگی و هم کنترل هزینه‌ها را به همراه دارد و زیرساخت اصلاح نظام مالی عمومی است. وقتی می خواهیم ساختار بودجه را با سه هدف انضباط مالی، شفافیت و پاسخگویی عمومی داشته باشیم باید یک سیستم مالی یکپارچه وجود داشته باشد که ۴ عنصر درآمد، هزینه، بدهی و دارایی شفاف باشد تا بتوانید در تصمیم گیری‌های اقتصادی برای مردم مفید فایده باشد.

لازم به ذکر است، ‌ براساس پیگیری‌های انجام شده بررسی موارد عدم رعایت قوانین و مقررات از جمله عدم انتقال حساب‌ها به خزانه به عهده سازمان حسابرسی است. البته باید ظاهرا موارد تخلف به دیوان محاسبات و دادستان کل کشور نیز اعلام شود.

سازمان برنامه و بودجه به نقش خود در تکمیل حساب واحد خزانه عمل کند

سیستم مدیریت یکپارچه مالی دولت مانند یک پازل است که از مدیریت بودجه آغاز می‌شود و در نهایت به گزارشگری ختم می‌شود. در بین این فرآیند حساب واحد خزانه نیز وجود دارد. یکی از راهکارهایی که برای تکمیل حساب واحد خزانه مطرح می‌شود استفاده از اهرم سازمان برنامه و بودجه است.

به این معنا که اگر دستگاهی درخواست بودجه داشت، الزام شود که تا زمانی که حساب خود را نزد خزانه مستقر نکرده بودجه‌ای دریافت نخواهد کرد. با توجه به اینکه هم اکنون در بازه زمانی ارائه بودجه به مجلس و بررسی آن هستیم این موضوع اهمیت بیشتری دارد. تا زمانی که کلیه این اتفاق رخ ندهد و سازمان برنامه و بودجه تخصیص منابع به یک نهاد دولتی داشته باشد، نمی‌توان تشخیص داد که آیا منابع در همان مسیر تعیین شده هزینه شده است یا خیر.

همچنین یکی از کاربردهای حساب واحد خزانه کمک به تامین کسری نقدینگی دولت است. به عبارت دیگر دولت این امکان را دارد تا از منابع راکد موجود در حساب شرکت‌های دولتی استفاده کند و سپس آن را جایگزین کند. البته دولت به همه دستگاه‌ها اطمینان داده که اگر نیازی به منابع خود داشتند آن را تامین خواهد کرد.

تجمیع بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان منابع در حساب واحد خزانه

میرکاظمی رییس سازمان برنامه و بودجه در خصوص منابع حساب واحد خزانه و احتمال استقراض دولت گفت: دولت برای پوشش هزینه‌های خود استقراض نمی‌کند. البته از ماده ۱۲۵ قانون محاسبات عمومی کشور استفاده شده؛ اما بلافاصله آن را جایگزین کرده‌ایم. همواره بالای ۲۰۰ هزار میلیون تومان از ماده ۱۲۵ مربوط به مانده شرکت‌ها است که بانک مرکزی می‌تواند آن را برداشت کند و به دولت بدهد و مجدداً با اولین دریافتی، آن را تسویه کند.

با توجه به ماده ۱۲۵ قانون محاسبات کشور، خزانه‌داری می‌تواند برای هزینه‌های دولت از موجودی حساب‌های اختصاصی دستگاه‌های دولتی به صورت موقت استفاده کند. البته این اقدام مشروط به این است که بلافاصله پس از درخواست دستگاه مورد نظر، دولت وجوه مورد نیاز را تامین کند.

باید به این نکته توجه داشت که نکته محوری در امکان استفاده دولت از منابع حساب واحد خزانه بازگشت این منابع در اولین فرصت و با اولین منابع مالی دریافتی است چرا که اگر این اقدام صورت نگیرد و دستگاهی که از حساب او برداشت شده نیاز به منابع داشته باشد، دولت دچار کسری خواهد شد.

با توجه به پیگیری‌های انجام شده تاکنون دولت به صورت ماهانه برداشت‌های خود از حساب واحد خزانه را تسویه کرده است و مشکلی از این نظر تا امروز به وجود نیامده است. همانطور که اشاره شد این مساله مورد تاکید رییس سازمان برنامه و بودجه نیز قرار گرفته اما همچنان احتمال آن در آینده وجود دارد، در نتیجه دولت‌ها نباید به چشم منابع پایدار و قابل استفاده به حساب واحد خزانه نگاه کنند.